Kto wymyślił Walentynki? Historia, tradycje i ciekawostki

26

Każdego roku 14 lutego świat pogrąża się w czerwieni, pachnie różami, a miliony ludzi wymieniają się czułymi słowami i symbolicznymi upominkami. Walentynki, święto zakochanych, stały się globalnym fenomenem, ale ich początki giną w mroku historii. Czy rzeczywiście zawdzięczamy je jednemu człowiekowi?

A może są efektem ewolucji dawnych tradycji, które stopniowo zmieniały się na przestrzeni wieków? Aby to zrozumieć, musimy cofnąć się do starożytności, gdzie wśród rzymskich obrzędów i chrześcijańskich legend zaczęła kiełkować idea miłosnego święta.

Początki Walentynek w starożytnym Rzymie

Na długo przed tym, zanim Walentynki zaczęły kojarzyć się z romantycznymi gestami, w Rzymie obchodzono święto, które miało zupełnie inny charakter. Były to Lupercalia – coroczne, lutowe obchody na cześć Faunusa, boga przyrody i płodności.

Uroczystości miały na celu oczyszczenie miasta i zapewnienie urodzaju, ale wiązały się także z rytuałami, które współczesnemu człowiekowi mogą wydawać się niezwykle osobliwe.

Jednym z nich było losowanie par – młode kobiety i mężczyźni łączyli się w symbolicznym związku na czas święta, a czasem nawet dłużej.

Lupercalia, choć miały pogańskie korzenie, przetrwały aż do końca IV wieku, kiedy to chrześcijaństwo zaczęło dominować w Imperium Rzymskim.

Kościół niejednokrotnie przejmował dawne tradycje, nadając im nowy sens, a Lupercalia nie były wyjątkiem. Ich romantyczny wydźwięk sprawił, że naturalnie zaczęły łączyć się z historią pewnego męczennika – świętego Walentego.

Kim był święty Walenty? Fakty i legendy

Święty Walenty to postać otoczona tajemnicą, ponieważ w źródłach historycznych pojawia się kilka osób o tym imieniu. Najczęściej mówi się o dwóch – kapłanie Walentym z Rzymu oraz biskupie Walentym z Terni. Obaj mieli ponieść śmierć męczeńską w III wieku, ale to ten pierwszy stał się symbolem miłości i odwagi.

Według legendy kapłan Walenty sprzeciwiał się dekretowi cesarza Klaudiusza II, który zabronił młodym mężczyznom zawierania małżeństw. Władca uważał, że żonaci żołnierze są mniej oddani armii, dlatego wprowadził zakaz ślubów.

Walenty jednak potajemnie błogosławił związki zakochanych, wierząc, że miłość jest ważniejsza niż wojenne rozkazy. Został za to pojmany i skazany na śmierć.

W więzieniu, tuż przed egzekucją, miał napisać list do swojej ukochanej, podpisując go słowami: „Od Twojego Walentego”. Stąd, jak twierdzą niektórzy, wywodzi się zwyczaj wysyłania walentynkowych kartek.

Czy historia ta jest prawdziwa? Trudno powiedzieć. Źródła są niejednoznaczne, a postać Walentego przez wieki owiano romantycznym mitem. Pewne jest jednak, że jego kult rozprzestrzenił się wśród chrześcijan, a kilka wieków później jego imię stało się nierozerwalnie związane z dniem zakochanych.

Papież Gelazjusz I i oficjalne ustanowienie święta

Choć legenda o Walentym przyciąga uwagę, to właśnie decyzja papieża Gelazjusza I sprawiła, że 14 lutego nabrał szczególnego znaczenia.

W 496 roku papież ogłosił ten dzień świętem ku czci św. Walentego, zastępując nim dawne, pogańskie Lupercalia.

Miało to na celu wzmocnienie chrześcijańskich wartości i odciągnięcie ludzi od dawnych obrzędów.

Nie oznaczało to jednak, że Walentynki od razu przybrały swój romantyczny charakter. Przez wiele wieków pozostawały dniem pamięci o męczenniku, bez miłosnych skojarzeń.

Miłosna symbolika Walentynek w średniowieczu

To dopiero w średniowiecznej Europie zaczęto łączyć 14 lutego z miłością. W dużej mierze przyczynił się do tego angielski poeta Geoffrey Chaucer, który w XIV wieku napisał „Sejm Ptasi” – utwór, w którym przedstawił 14 lutego jako dzień, w którym ptaki dobierają się w pary.

W literaturze dworskiej pojawiły się także pierwsze wzmianki o romantycznych gestach składanych tego dnia ukochanym.

W tym okresie popularne stały się również miłosne listy i wiersze, które rycerze i szlachcice przesyłali swoim damom serca.

W ten sposób wykształciła się tradycja wyznawania uczuć w sposób bardziej uroczysty, co z czasem przerodziło się w pisanie kartek walentynkowych.

XIX wiek i narodziny komercyjnych Walentynek

Choć już w średniowieczu zaczęto celebrować Walentynki, to ich masowa popularność narodziła się dopiero w XIX wieku.

W 1840 roku w Stanach Zjednoczonych Esther Howland rozpoczęła produkcję pierwszych komercyjnych kartek walentynkowych.

Dzięki tanim i szeroko dostępnym drukarniom oraz rozwijającej się poczcie, tradycja wysyłania walentynkowych życzeń stała się powszechna.

Równocześnie narodził się zwyczaj wręczania drobnych prezentów, takich jak czekoladki i kwiaty, co ostatecznie nadało świętu jego współczesny kształt.

Walentynki dziś – miłość czy marketing?

Obecnie Walentynki są jednym z najpopularniejszych świąt na świecie. W USA każdego roku sprzedaje się ponad 145 milionów kartek walentynkowych, a globalna wartość wydatków na prezenty w tym dniu liczona jest w miliardach dolarów.

W Japonii to kobiety obdarowują mężczyzn czekoladkami, a w Korei istnieje dodatkowe święto dla singli, którzy 14 kwietnia jedzą czarny makaron jjajangmyeon.

Mimo że wielu ludzi zarzuca Walentynkom komercyjność, nie można zaprzeczyć, że wciąż pozostają okazją do wyrażania uczuć i wzmacniania relacji. Miłość bowiem, niezależnie od epoki i kontekstu, zawsze znajdzie swój sposób na świętowanie.

Czy Walentynki to święto prawdziwej miłości, czy sprytna machina marketingowa? Być może są po prostu jednym i drugim.

Najczęściej zadawane pytania o dzień zakochanych

Skąd wzięły się Walentynki?

Walentynki mają swoje korzenie w starożytnym Rzymie, gdzie obchodzono święto płodności zwane Lupercaliami. W V wieku papież Gelazjusz I zastąpił je świętem ku czci świętego Walentego. Z czasem, zwłaszcza w średniowieczu, 14 lutego zaczęto kojarzyć z miłością i romantycznymi gestami.

Kto ustanowił Walentynki?

Za oficjalne ustanowienie Walentynek odpowiada papież Gelazjusz I, który w 496 roku ogłosił 14 lutego dniem świętego Walentego. Jednak dopiero w późniejszych wiekach święto to nabrało romantycznego charakteru.

Czy święty Walenty naprawdę istniał?

Istnieje kilka postaci o imieniu Walenty, które mogły być inspiracją dla późniejszego kultu. Najczęściej wspomina się o kapłanie Walentym z Rzymu, który miał potajemnie udzielać ślubów zakochanym, za co został stracony. Historyczne dowody na jego istnienie są jednak niejednoznaczne.

Dlaczego Walentynki obchodzimy 14 lutego?

Data ta jest związana z dniem męczeńskiej śmierci świętego Walentego, który miał zostać stracony 14 lutego około 269 roku. W średniowieczu wierzono także, że to dzień, w którym ptaki zaczynają dobierać się w pary, co dodatkowo wzmocniło romantyczne skojarzenia.

Kiedy zaczęto wysyłać kartki walentynkowe?

Pierwsze walentynkowe listy pojawiły się już w średniowieczu, ale prawdziwa moda na kartki walentynkowe zaczęła się w XIX wieku. W 1840 roku amerykańska bizneswoman Esther Howland rozpoczęła ich masową produkcję, przyczyniając się do komercjalizacji święta.

Jak obchodzone są Walentynki na świecie?

W różnych krajach tradycje związane z Walentynkami różnią się. W Japonii to kobiety wręczają mężczyznom czekoladki, a w Korei Południowej osoby, które nie otrzymały prezentu, 14 kwietnia obchodzą “Czarny Dzień”, jedząc czarny makaron. W Stanach Zjednoczonych i Europie Walentynki to głównie wymiana kartek, kwiatów i prezentów między zakochanymi.

Czy Walentynki to święto kościelne?

Początkowo Walentynki były świętem liturgicznym, jednak Kościół katolicki usunął je z oficjalnego kalendarza świąt w 1969 roku. Dziś mają one głównie charakter świecki i komercyjny.

Czy Walentynki mają coś wspólnego z pogańskimi obrzędami?

Tak, niektórzy historycy uważają, że Walentynki wywodzą się z rzymskich Lupercaliów, które były świętem płodności i miłości obchodzonym w połowie lutego. Kościół katolicki mógł celowo zastąpić je nowym, chrześcijańskim świętem, aby odciągnąć ludzi od dawnych pogańskich zwyczajów.

Czy Walentynki to tylko komercyjne święto?

Chociaż Walentynki są silnie związane z przemysłem handlowym, wciąż pozostają okazją do wyrażania uczuć i wzmacniania relacji. Ich komercyjna natura nie zmienia faktu, że dla wielu osób ten dzień ma emocjonalne znaczenie.

Jakie są najdziwniejsze walentynkowe tradycje?

W niektórych krajach obchody Walentynek różnią się od tych znanych na Zachodzie. W Walii zamiast kartek wręcza się misternie rzeźbione drewniane łyżki, w Danii zakochani wysyłają sobie anonimowe wierszyki, a w Estonii święto to jest bardziej uniwersalne i nazywa się „Dniem Przyjaźni”, w którym obdarowuje się także bliskich i znajomych.

Co jeśli ktoś nie ma pary na Walentynki?

W Korei Południowej istnieje „Czarny Dzień” (14 kwietnia), kiedy osoby, które nie otrzymały prezentów w Walentynki, spotykają się na wspólnym posiłku i jedzą czarny makaron jjajangmyeon. W Finlandii i Estonii Walentynki to także święto przyjaźni, a nie tylko miłości romantycznej, co sprawia, że każdy może je celebrować.