Zęby mądrości, ósemki, posiada, według różnych badań, od 60% do 70% populacji. Osoby te zazwyczaj zmagają się z podstawowym pytaniem: czy zęby mądrości warto usunąć? Jak się okazuje, odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista.
O ile zdarzają się sytuacje, gdy ząb mądrości ulegnie tak zwanemu zatrzymaniu (z czym wiążą się chociażby dolegliwości bólowe), o tyle zdrowy, odpowiednio pielęgnowany ząb może pełnić niebagatelną rolę w procesie przeżuwania oraz rozdrabniania pokarmu.
Kiedy rosną zęby mądrości?
Nazwa “zęby mądrości” bierze się z faktu, iż zazwyczaj zaczynają one wyrzynać się po osiągnięciu względnej dojrzałości przez człowieka. Są to jednocześnie ostatnie zęby, jakie wyrastają u ludzi – a jednocześnie e u całkiem sporej części społeczeństwa nie pojawią się one wcale. Kiedy jednak zazwyczaj należy spodziewać się, że zęby mądrości zaczną się wyrzynać?
Otóż zazwyczaj następuje to między 17 a 24 rokiem życia człowieka. Oczywiście fakt, że jest to reguła nie oznacza, że w każdym przypadku pojawią się one właśnie w tym wieku. Zdarzają się bowiem osoby, u których zęby mądrości pojawiają się zdecydowanie później. Dentyści stosunkowo często przyjmują dwudziesto- i trzydziestokilkulatków, którzy postanowili usunąć świeżo wyrżnięte zęby mądrości. To, kiedy takie zęby ostatecznie się pojawią jest więc kwestią mocno indywidualną. W dużej mierze zależy między innymi od czynników genetycznych.
Fakt zaś, że obecnie zęby mądrości zdają się wyrzynać u coraz mniejszej ilości osób wynika prawdopodobnie z połączenia trendów ewolucyjnych i genetyki. Już od dawna ludzie spożywają bowiem coraz większe ilości przetwarzanej, miękkiej (na przykład gotowanej) żywności. Taki pokarm wymaga zaś użycia znacznie mniejszej siły nacisku zębów przy żuciu i rozdrabnianiu. Sprawia to zaś, że trzecie trzonowce, jak również nazywane są zęby mądrości, w wielu przypadkach po prostu nie są już potrzebne.
Ząb mądrości – jak długo rośnie?
Warto podkreślić w tym miejscu, że wyrzynanie się zęba mądrości jest procesem długotrwałym. Zdecydowanie nie mówimy tu o sytuacji, gdy dodatkowy ząb pojawia się z dnia na dzień, czy nawet z tygodnia na tydzień. Podobnie jak to, kiedy ząb mądrości w ogóle się pojawi, czas jego wyrzynania jest sprawą mocno indywidualną – odmienną dla każdego człowieka. Jest to także kolejna kwestia, w której niebagatelną rolę odgrywają czynniki i predyspozycje genetyczne.
Zazwyczaj jednak okres ten wynosi od 2 do 3 lat. Wyrzynanie się trzecich trzonowców trwa zatem znacznie dłużej, niż jakichkolwiek wcześniejszych zębów – i często niesie ze sobą szereg objawów, dzięki którym rozpoznać możemy, że w naszej jamie ustnej dzieje się coś nietypowego. Etap wyrzynania się zębów mądrości zazwyczaj charakteryzuje się skokowym przebiegiem,
Warto jednak podkreślić, że zawiązki zębów mądrości zaczynają być obecne w dziąśle na bardzo wczesnym etapie życia człowieka. Zdarza się, że zdjęcie pantomograficzne jest w stanie wykazać ich obecność już u dziecka w wieku 6-7 lat. Nie jest to jednak reguła – zazwyczaj obecność zawiązek zębów mądrości udaje się potwierdzić dopiero u dziecka w wieku 10-12 lat, za pośrednictwem zdjęcia RTG.
Rosnące ósemki – objawy
Procesowi wyrzynania się zębów mądrości towarzyszyć może szereg objawów. Ich natężenie każdy pacjent odbiera indywidualnie. Zdarza się także, choć bardzo rzadko, że wyrzynanie się “ósemek” przebiega zupełnie niezauważalnie. Zazwyczaj jednak osoby, u których dochodzi do tego procesu zauważają u siebie takie objawy, jak na przykład:
- dolegliwości bólowe w tylnej części szczęki. Związane są one z lokalizacją trzecich trzonowców. Ból związany z wyrzynaniem się ósemki trwa zazwyczaj od kilku do kilkunastu dni. Warto podkreślić, że w czasie tym nastąpić także mogą epizody wyciszenia, bez niemalże jakichkolwiek dolegliwości bólowych.
- zaczerwienienie i podrażnienie błony śluzowej w okolicy wyrzynającego się zęba. Błona śluzowa w procesie wyrzynania się zęba mądrości staje się bardzo drażliwa i mocno rozpulchniona
- szczękościsk także jest klasycznym objawem wyrzynania się trzeciego trzonowca. Powoduje on wystąpienie problemów ze swobodnym, szerokim otwarciem ust.
Oczywiście nie są to jedyne objawy, jakie towarzyszyć mogą wyrzynaniu się “ósemki”. Bardzo często dochodzi bowiem także do pojawienia się dolegliwości bólowych ze strony dziąseł, a także powiększenia węzłów chłonnych. Objawy mogą być dużo bardziej intensywne i uporczywe w przypadku problemów z wyrzynaniem się zębów mądrości
Czy usuwać ósemki?
Odpowiedź na to pytanie, jak wspominaliśmy we wstępie, nie jest tak oczywista, jak mogłoby się wydawać. W dużej mierze zależy to bowiem od tego, czy odczuwamy jakikolwiek dyskomfort związany z faktem wyrzynania się, lub posiadania zębów mądrości. Sytuacją taką może być na przykład zatrzymanie zęba – gdy w łuku brakuje miejsca, a “ósemka” nie ma się gdzie podziać. Szczególnie problematyczne w tym zakresie są zęby mądrości znajdujące się w dolnej szczęce.
Nie jest to jednak jedyna sytuacja, gdy należy rozważyć usunięcie zęba mądrości. Jest to bowiem wysoce zalecane w przypadku, gdy jest on opanowany przez próchnicę i konieczne jest rozpoczęcie leczenia kanałowego. Usunięcie trzecich trzonówek zalecone będzie przez dentystę także w sytuacji, gdy nie doszło do wyrżnięcia wszystkich zębów mądrości. Powinno bowiem ich być łącznie cztery – wyrżnięcie się mniejszej ilości może skutkować deformacjami. Bardzo podobna sytuacja ma miejsce, gdy ząb mądrości zwrócony jest koroną w kierunku siódemki, lub uciska na jej korzeń. Również problemy ortodontyczne są wskazaniem do usunięcia zębów mądrości.
Usuwanie ósemek – czy boli?
Wiele osób zmagających się z powyżej opisanymi sytuacjami nadal boi się jednak skorzystać z profesjonalnej pomocy stomatologicznej. Główną motywacją tej niechęci jest zazwyczaj strach. Pacjenci boją się bowiem, iż zabieg usunięcia zębów mądrości okaże się dla nich bolesny. Czy jednak rzeczywiście prawdopodobne jest, że sprawi on pacjentowi ból?
Otóż – absolutnie nie. Każdy pacjenta rozważający poddanie się zabiegowi usunięcia ósemki musi bowiem wiedzieć, że zabieg taki przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Czasem zaś, jeśli lekarz uzna, że będzie to korzystne z punktu widzenia pacjenta – podawane jest znieczulenie ogólne. Co za tym idzie, w zdecydowanej większości przypadków usunięcie “ósemki” jest całkowicie bezbolesne.
Wielu pacjentów boi się także interwencji chirurgicznej związanej z takim zabiegiem. Również i tu pragniemy uspokoić – choć usunięcie “zęba mądrości” rzeczywiście wykonywane jest w ramach chirurgii stomatologicznej, jest to stosunkowo często wykonywany i bardzo bezpieczny zabieg. Lekarz go przeprowadzający cechował się będzie olbrzymią wiedzą i doświadczeniem/ Pacjent zaś jeszcze w dniu jego wykonania zostaje wypisany do domu – musi jedynie przestrzegać kilku podstawowych zaleceń, aby zminimalizować ryzyko efektów ubocznych i zwiększyć swój komfort. Szczegóły przekaże mu lekarz.
Zalecenia po usunięciu ósemki
O jakich zaleceniach z pewnością wspomni specjalista? Bardzo ważne jest, aby przynajmniej przez trzy godziny po przeprowadzeniu zabiegu nie spożywać jakichkolwiek pokarmów. W ciągu następnego tygodnia pacjent powinien zaś przyjmować przede wszystkim pokarmy miękkie, niewymagające intensywnego przeżuwania posiłki. Kategorycznie zabronione jest natomiast w tym okresie palenie papierosów oraz spożywanie alkoholu.
Po wykonaniu zabiegu pacjent może wrócić do domu, lecz nie powinien on prowadzić pojazdów mechanicznych. Ekstrakcja ósemki, zwłaszcza w znieczuleniu ogólnym, zawsze jest sporym szokiem dla organizmu. Ponadto otrzyma on od lekarza specjalny tampon, który powinien przygryzać przez następnych kilkadziesiąt minut, aby zatamować ewentualne krwawienie z miejsca wykonania zabiegu. Niewielkie krwawienie występować może nawet do kilku godzin po ekstrakcji “ósemki”, jednak nie jest ono powodem do niepokoju.
Kilka pierwszych dni po ekstrakcji najlepiej spędzić w domu. Zdecydowanie odradza się intensywnego wysiłku fizycznego. Również długotrwałe przebywanie na słońcu nie jest zalecane. Zrezygnować także należy z intensywnego płukania jamy ustnej.
